7 november 2008
Galerie Etienne Dewulf in Sint-Amandsberg
Hartelijk welkom, fijn dat u gekomen bent op de eerste expositie van Petra Poolen in het Vlaamse land. Het is voor mij een grote eer deze expositie te openen.
Aan mijn tongval, die weer heel anders klinkt dan die van Petra, kunt u vermoeden dat ik uit de Nederlanden kom. U weet wel dat vlakke land ten noorden van Vlaanderen.
Nederland staat bekend als een zuinige natie – althans in de grappen die Vlamingen erover maken. Een zuinigheid die zich laatst pijnlijk uitte in de ontmanteling van de Fortisbank en u Belgen achterliet met een bijna failliete boedel. Misschien dat Henry, de partner van Petra en financieel specialist bij een solide bank, u hierin van advies kan voorzien. Ik weet: het is een schrale troost, maar toch…
In dat Nederland is zo juist, op 1 november, de maand van de spiritualiteit begonnen – een thema-maand, die – en dat zal het Vlaamse vooroordeel ten aanzien van ons Nederlanders alleen maar bevestigen – samenvalt met de maand van de spaarlamp!
Enfin, in het kader van die maand van de spiritualiteit kwam ik een prachtige uitspraak tegen van Rikyu, een Japanse zenmeester uit de zestiende eeuw: ‘Het leven is onmogelijk. Laat ons iets mogelijks gaan doen. Misschien maakt dit het leven toch mogelijk.’
Dat ik een Japanse zenmeester citeer, is niet toevallig, want Petra heeft zich de laatste jaren bij haar kunstenaars-hand laten nemen door een Japanse meester, Jiro Inagaki. Deze was als een leraar die haar inwijdde in een nieuwe wereld: die van het werken met papier. Hij heeft haar laten zien en ervaren dat het leven doorzichtig kan worden tot op het geheim ervan.
Ik kijk met verwondering en bewondering naar het resultaat: fragiele kunstwerken, vederlicht, zoekend naar evenwicht. En: geschept papier dat een nieuw landschap vormt -vergeef me het al te Hollandse beeldspraak- zoals een polderlandschap dat uit de zee is opgerezen. Het roept werelden wakker, het raakt aan verlangen en vitaliteit en creativiteit: kunst, geschept en geschapen in een wereld die … onmogelijk is.
Helpt kunst daarin? Het helpt zoals poëzie helpt, zoals de Vlaamse Dichter Herman de Coninck zegt in zijn gedicht
Poëzie1
Zoals je tegen een ziek dochtertje zegt:
mijn miniatuurmensje, mijn zelfgemaakt
verdrietje, en het helpt niet;
zoals je een hand op haar hete voorhoofdje
legt, zo dun als sneeuw gaat liggen,
en het helpt niet:
zo helpt poëzie.
Zo kan schilderen helpen, of papier scheppen. Petra schept, gaat aan het werk, ze wil ‘iets mogelijks’ doen. In haar eigen woorden2: ‘Met materie, papier en kleur schep ik ruimte op het doek…’
Dat lijkt een contradictie: juist door een doek te nemen, een raamwerk en dat in te kleuren, beperk je de ruimte. Maar het tegendeel is waar. Want door zo iets mogelijks te doen -ik citeer3 opnieuw- ‘… schep ik ruimte op het doek met daarop een teken of uitgesproken beweging als neerslag van mijn zijn.’
Dat is wat kunst kan doen: in die geschapen ruimte mag een mens zijn zoals ze is. Een mogelijkheid zijn in een onmogelijke wereld.
Wie Petra kent en de ontwikkeling ziet in haar kunstwerken, ziet dat de kleuren ingetogener zijn, meer gedempt, meer zoekend naar het licht – dat je daar achter vermoedt:
Of hoe dat heet4
Gelukkig dat
Het licht bestaat
en dat het met
me doet en praat
en dat ik weet
dat ik er vandaan
kom, van het licht
of hoe dat heet.
Dat licht is het dat leven mogelijk maakt in een soms onmogelijke wereld. In dat licht zien we haar werk en genieten van wat zij mogelijk maakt.
Namens Petra wil ik u hartelijk danken voor uw belangstelling en aanwezigheid. En ik wens u een ‘lichte’ avond met ontmoeting en inspiratie toe. Hierbij verklaar ik deze expositie voor geopend.
Drs. Martin Snaterse
1 Herman de Coninck, De gedichten, p. 203.
2 Zie startpagina van deze website: klik hier.
3 Idem.
4 Hans Andreus, Holte van licht, Haarlem: uitg. Holland 1975.